๑) คำนิยาม ชุมชนมหาวิทยาลัย
- ชุมชนมหาวิทยาลัย หมายถึง กลุ่มคนทุกกลุ่ม คนทุกคน ที่อาศัยหรือมีกิจวัตรประจำอยู่ในพื้นที่มหาวิทยาลัยและชุมชนรอบ ๆ มหาวิทยาลัย
- กลุ่มคนทั้งหมดทั้งภายในมหาวิทยาลัย ได้แก่ นิสิตและบุคลากรของมหาวิทยาลัย และกลุ่มคนในชุมชนรอบๆ มหาวิทยาลัย ได้แก่ ชุมชนในเขตพื้นที่เทศบาลตำบลขามเรียงและชุมชนเทศบาลตำบลท่าขอนยาง และรวมถึงประชากรแฝงทั้งหมดที่เข้ามาอาศัยร่วมกิจกรรมกัน
- ชุมชนมหาวิทยาลัยทั้งหมด ผลิตขยะต่อวัน ประมาณ ๕๐ ตัน หรือ ๕๐,๐๐๐ กิโลกรัมต่อวัน (อัตราคำนวณเฉลี่ยทั่วไป คือ คนหนึ่งคนจะผลิตขยะประมาณ ๑ กิโลกรัมต่อวัน)
- ชุมชนภายในมหาวิทยาลัย ประมาณ ๕-๑๐ ตันต่อวัน
- ชุมชนเทศบาลท่าขอนยาง ประมาณ ๒๐ - ๓๐ ตันต่อวัน
- ชุมชนเทศบาลขามเรียง ประมาณ ๑๐-๒๐ ตัน
- การเก็บขนขยะต่อวันอยู่ที่ประมาณ ๒๐ ตัน นั่นคือขยะเหลือที่อาจสะสมไปเรื่อย ๆ วันละ ๓๐ ตัน
- มหาวิทยาลัย เก็บขนได้ประมาณ ๕ ตันต่อวัน
- เทศบาลท่าขอนยาง เก็บขนได้ประมาณ ๑๐ ตันต่อวัน
- เทศบาลขามเรียง เก็บขนได้ประมาณ ๕ ตันต่อวัน
- ขยะที่เก็บขนจะไปทิ้งที่บ่อขยะบ้านหนองปลิง ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.มหาสารคาม
- บ่อขยะห่างจากชุมชนมหาวิทยาลัยประมาณ ๒๕ กิโลเมตร
- มีค่าธรรมเนี่ยมในการทิ้งขยะตันละ ๔๐๐ บาท
- ขยะที่หนองปลิงมีพื้นที่เพียง ๔๙ ไร่ กำลังจะเต็มพื้นที่ ปัจจุบันรับขยะวันละ ๙๐ ตันเป็นขยะจากชุมชนเทศบาลเมืองมหาสารคาม ๖๐ ตันต่อวัน และขยะจากชุมชนมหาวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยราชภัฎอีกประมาณ ๓๐ ตัน
- เนื่องจากพื้นที่กำลังจะเต็มแล้ว ทางเทศบาลเมืองฯ จึงจำกัดให้ชุมชนมหาวิทยาลัยไปทิ้งที่บ่อขยะหนองปลิงเพียงวันละ ๒ รอบ เท่านั้น
๓) สาเหตุของปัญหา
- คนในชุมชนมหาวิทยาลัย ไม่มีจิตสำนึกในการจัดการขยะ ... ไม่แยกขยะเลย
- หอพัก คอนโดฯ รวมกว่า ๗๐๐ แห่ง เกือบทั้งหมดไม่มีการแยกขยะ
- ร้านอาหาร ห้างร้าน โดยเฉพาะร้านขายเนื้อย่างเกาหลี ร้านกาแฟ ก่อขยะวันละหลาย ๆ ตัน
- ขยะในชุมชนรอบ ๆ มหาวิทยาลัย นำขยะจากหมู่บ้านมาทิ้งด้วย
- การเก็บขนทำได้จำกัด เนื่องจากข้อจำกัดดังที่ได้กล่าวไป
๕) แนวทางการแก้ไขปัญหา
- เปลี่ยนวิธีคิดเกี่ยวกับขยะใหม่
- เลิกปลูกฝังให้ทิ้งขยะ
- เลิกไปยุ่งเกี่ยวและให้ความสำคัญกับ "ถังขยะ" เมื่อมีสิ่งเหลือใช้ ต้องไม่คิดแต่จะ "ทิ้งลงถังและหวังไปทิ้งบ้านคนอื่น"
- ให้ความหมายของขยะใหม่ แยกประเภทของขยะแบบใหม่ (อ่านละเอียดที่นี่)
- ขยะคือ สิ่งที่หาประโยชน์อะไรไม่ได้ รีไซเคิลก็ไม่ได้
- วัสดุอินทรีย์ ไม่ใช่ขยะ เช่น เศษอาหาร เศษพืช ต้นไม้ อะไรที่ย่อยสลายได้ภายในเวลาไม่นาน เหล่านี้นำไปทำปุ๋ยได้
- วัสดุรีไซเคิล ไม่ใช่ขยะ เช่น พลาสติกทุกชนิด โฟม ทุกอย่างนำไปรีไซเคิลได้หมด
- แบ่งประเภทของขยะใหม่ ไม่ใช่ ขยะอินทรีย์ ขยะรีไซเคิล ขยะทั่วไป และขยะอันตราย แต่แบ่งใหม่ มีเพียง ๓ ประเภท ได้แก่
- ขยะฝังกลบ ทุกอย่างที่ เอาไปใช้ไม่ได้อีกแล้วแน่ ไม่มีประโยชน์ รีไซเคิลก็ไม่ได้
- ขยะมีพิษ เช่น แบตเตอรี่ หลอดไฟ กระป๋องยาฆ่าแมลง ฯลฯ
- ขยะติดเชื้อ เช่น ผ้าอนามัย ผ้าพันแผล ฯลฯ
- ทุกคนต้องคัดแยกขยะด้วยตนเอง
- เริ่มจากนิสิตที่ลงทะเบียนเรียนรายวิชาฯ
- ด้วยการกำหนดกิจกรรมเสริมหลักสูตรของรายวิชาฯ ให้ทำบัญชีจัดการขยะรายสัปดาห์ ติดต่อกันเป็นเวลา ๓ เดือน (๑๒ สัปดาห์) ด้วยกลไกการให้คะแนนฝึกวินัยเพื่อสังคมและชุมชน
- ส่งเสริมและสนับสนุนให้ทำโครงงานหรือโครงการเพื่อจัดการขยะ เช่น
- แต่ละหลักสูตรใช้ความรู้ความเชี่ยวชาญ นำหลักวิชาการและวิทยาการต่าง ๆ มาจัดการขยะอย่างยั่งยืน
- สร้างกระบวนการมีส่วนร่วมกับชุมชนและสังคมเพื่อร่วมกันจัดการขยะอย่างยั่งยืน
- กำหนดหัวเรื่อง "ขยะ" เป็นวาระสำคัญในการทำงานหุ้นส่วนกับสังคมและชุมชน
- นิสิตแต่ละกลุ่มทำโครงงาน นำเสนอแนวทางที่สร้างสรรค์ในการจัดการขยะ และลดปริมาณขยะ
- ฯลฯ
- ร่วมมือกับชุมชนและสังคม ๕ ภาคส่วน ขยายผลสู่คนอื่น เพื่อทำงานจัดการขยะร่วมกันอย่างเป็นระบบและบูรณาการกัน
- มหาวิทยาลัย คือ นิสิตและบุคลากร
- หน่วยงานของรัฐ ทั้งระดับประเทศ ระดับจังหวัด และระดับท้องถิ่น โดยเฉพาะเทสบาลตำบลขามเรียงและเทศบาลตำบลท่าขอนยาง
- ภาคประชาสังคม ... เครือข่ายฮักแพง เมิ่งแงง คนมหาสารคาม และกลุ่มสมัชชาสุขภาพมหาสารคาม รวมถึงองค์กรทางศาสนาโดยเฉพาะวัด ฯลฯ
- ภาคเอกชน เช่น บริษัท ห้างร้าน ร้านค้าต่าง ๆ ฯลฯ
- ภาคสื่อสารมวลชน
๕) ทำอย่างต่อเนื่องหลายปี
ทำต่อเนื่องกระบวนการนี้ครบ ๔ ปี ต่อเนื่อง จะบรรลุผล ชุมชนมหาวิทยลัยมหาสารคาม จะเป็นต้นแบบของชุมชนมหาวิทยาลัยในการจัดการขยะ
